Geloof niet alles wat je denkt, zegt Zima. Een waarheid die ze ontdekte toen ze drie dagen het bos in ging – zonder eten en comfort – en dacht: dat kan ik niet. Ze kon het wel. Het leerde haar veel over zichzelf en zorgde ervoor dat ze belemmerende gedachten nu kan loslaten. Droom, zegt ze, “zolang je dromen hebt, leef je.”
Sinds ze zes jaar geleden de diagnose iPAH kreeg, leefde Zima binnen kaders. Haar to-do-lijst stond on hold. Zo wilde ze abseilen van de Euromast, kamperen in het binnenland van Suriname (“met wilde dieren in de buurt”), door de jungle crossen met een Quad en een ballonvaart doen. Om maar een paar dingen te noemen. Zima houdt namelijk van uitdagingen. Toch ging ze die niet aan. En deed ze het incidenteel een keer wel – ze zeilde toch de Euromast af terwijl iedereen zei: ‘Doe normaal!’ – dan dacht ze: waarom doe ik dit niet vaker? Een antwoord op die vraag ontdekte ze de afgelopen jaren gaandeweg, het echte inzicht kwam dit najaar.
Stilstand is achteruitgang
Als Zima zo’n drie jaar geleden wordt afgekeurd, besluit ze niet stil te gaan zitten. Want, zegt ze, dat is achteruitgang. Ze wordt bestuurslid van de stichting Pulmonale Hypertensie en probeert daarnaast zoveel mogelijk uit haar leven te halen. Zo komt ze op het pad van ‘365 Dagen Succesvol’, een programma dat als doel heeft om ‘samen van Nederland het gelukkigste land ter wereld te maken’. Het is een programma, legt Zima uit, “waarmee je steeds dichterbij jezelf komt door aan je persoonlijke ontwikkeling en groei te werken. En omdat je samen met anderen een grote community vormt, kun je terugvallen op anderen en van elkaar leren. Daardoor is er veel meer uit te halen dan wanneer je het alleen doet.” Eén van de onderdelen van het programma dat Zima doorloopt, is een zogenoemde Nature Quest – drie dagen lang zonder eten, telefoon, tijd, pen, papier of boeken doorbrengen op een plek van drie bij drie meter in een bos. Met alleen warme kleding, een slaapzak, tarp, zaklamp, dichte schoenen en zes anderhalve literflessen water en citroen. De gedachte erachter: ontdekken wie je bent als je niks meer hebt. “Toen ik dat voor het eerst hoorde, vroeg ik me af waaróm iemand dat zichzelf zou aandoen.” Tegelijk is ze ook nieuwsgierig naar de boodschap – wie is ze zelf en hoe zou zij zich dan voelen? Meedoen is de enige manier om erachter te komen besluit ze. In oktober is er een weekend in Bant (Flevoland) en kan ze mee met een groep van ruim 100 mensen. Alle belemmerende gedachten die ze misschien heeft – het wordt koud, er is wind, geen comfort – zorgen meteen al voor een eerste inzicht. Ze beseft dat het niet fout kan gaan, “hooguit anders dan verwacht”. Want natuurlijk heeft ze afspraken gemaakt. Haar medicijnen mogen mee, ze krijgt een plekje aan de rand van het bos – “zodat ik niet eerst met 25 kilo zooi nog twee kilometer dat bos in moet” – én zij mag wel haar telefoon mee. “Ik zou ‘m uitzetten. Maar mocht het fout gaan door mijn PH, dan had ik wel de mogelijkheid om hulp in te schakelen. Dat gaf mij rust.”
Nature Quest
Wanneer Zima die eerste vrijdag aankomt op haar plek in het bos, zit ze eerst een hele tijd te kijken. Maar hoe langer ze zit en nadenkt, hoe onzekerder ze wordt. Dus zet ze maar ‘gewoon’ haar tarp op, valt uiteindelijk een poosje in slaap en wordt wakker als iemand haar roept. Ze mag haar drie-bij-drie eigenlijk niet verlaten, maar doet dat toch om degene naast haar te helpen. Het is een vrouw met een open rug, en in een rolstoel, die haar eigen plek niet alleen georganiseerd krijgt. “Ik vroeg me wérkelijk af wat zij hier deed.” Maar de gedachte dat het dus “nog altijd erger kan” geeft haar dan ook wel weer positieve energie. De eerste nacht is zwaar. Ze heeft het koud, heeft honger en vraagt zich vooral af wat ze in dat bos doet. Als het weer licht is, gaat ze opnieuw van haar plek af. “Die drie-bij-drie was voor mij héél moeilijk. Mijn kernwaarde is vrijheid, dus ik ben door het bos gaan lopen en in de zon gaan liggen genieten van de rust.” Hoe verder de dag vordert, hoe meer ze haar gevoel toelaat. Zima heeft al haar hele leven lang een enorme drang naar onafhankelijkheid. Die drang – én de enorme invloed die dat op haar leven heeft gehad – is wat haar daar nu in dat bos zo bezighoudt. “Ik vroeg mij af wat die onafhankelijkheid mij had gebracht? Wat er zou gebeuren als ik eens hulp zou vragen, meer dingen samen zou doen?” Eigenlijk, zegt ze, stelt ze zich op dat moment de vraag waarom ze zich zo vast blijft klampen aan dingen. Waarom kan ze niet loslaten? En geldt datzelfde eigenlijk niet ook voor de manier waarop ze leeft met PH? “Toen ik de diagnose kreeg, gaf de arts mij een levensverwachting ‘volgens de statistieken’. Daar ga je naar leven. Je bent voorzichtig, durft minder dingen dan je durfde, bent sneller moe en gaat jezelf een verhaal vertellen. Ik zie dat ook bij andere patiënten. De PH beperkt enorm en dat wil ik niet, ik wil vrij leven.
F*** off PH
En daar, op dat moment in het bos, dacht ik: Fuck off PH, ik laat de statistieken los en ga leven zoals ik deed voor PH. Want waarom zou ik mezelf beperken? Waarom zou ik mijn longen beperken? Mijn longen werken juist voor mij.” De ruimte die ze toen ging voelen was heerlijk, zegt ze. Spiritueel gezien noemt ze het een soort zelfgenezing. “Niet dat ik letterlijk mijn longen genees, dat niet. Maar ik geloof in een positieve mindset.” Als ze de dingen blijft doen die ze graag wil doen, haar dromen en verlangens achterna gaat, risico’s neemt – “met wat aanpassingen als dat moet” – dan maakt haar dat gelukkig. En wie gelukkig is, leeft langer, zegt ze. “En als dat niet zo is, dan is het ook oké.”
Natuurlijk is het niet een inzicht dat er zomaar ineens is. Het komt in stapjes van vallen, opstaan en dingen anders gaan doen, zegt Zima. Langzaam ging ze dingen loslaten en leerde ze accepteren dat het goed is om dingen samen te doen. Zo transformeerden haar gedachten en kan ze nu zeggen dat de PH met háár moet dealen en niet andersom. “Ik hoef niet aan de statistieken van de arts te voldoen. Misschien gelden ze ook niet voor mij, misschien wel, maar dat maakt niet uit.” Het geeft haar zelf veel rust. Haar omgeving geeft het veel vragen. Dat mag. Maar het is háár leven en zij is de enige die bepaalt hoe ze dat invult.
Reis
De reis naar Suriname is al gepland. Ze gaat er in ieder geval kamperen in het binnenland en met een Quad door de jungle. Dat er een risico is dat ze niet meer terugkomt – dat zou kunnen. Als het fout gaat, heeft ze daar vrede mee. Dan heeft ze wel haar leven geleefd zoals zij dat wilde, met een krachtig motto. “Ik droom alsof ik het eeuwige leven heb en leef alsof ik morgen doodga.” En is het anders, zegt ze, dan is dat ook prima.