Seksualiteit & intimiteit als je PH hebt
Knuffelen, vrijen, lichamelijk contact en intimiteit. Best belangrijk voor je kwaliteit van leven! Het is de manier om je betrokken te voelen bij een ander. Ziek zijn kan hierin verandering brengen.
Wanneer je net te horen hebt gekregen dat je pulmonale hypertensie hebt, staat je hoofd meestal niet naar seks. Ook als de behandeling is gestart, kan het zijn dat je veel te moe of gespannen bent om te verlangen naar seksuele activiteiten. De lichamelijke veranderingen die een behandeling met zich mee kan brengen (bijvoorbeeld een infuuspomp of littekens na een operatie) kunnen ervoor zorgen dat je je schaamt voor je lichaam of angstig bent.
Wat wil jij?
Ga voor jezelf na waar jij behoefte aan hebt. Seks en intimiteit of juist vriendschap en nabijheid. Weet wat je wilt en wat mogelijk is. Je kunt intimiteit op veel verschillende manieren beleven. Dit kan seksueel contact zijn, maar intimiteit is veel meer dan dat. Het kan ook simpelweg betekenen dat je dichtbij iemand wilt zijn, dat je samen wilt praten, zitten of liggen. En intimiteit beleef je niet alleen met je partner, maar dat kan ook met anderen.
Seksuele relaties
Als pulmonale hypertensie en de behandeling ervan een plek in je leven heeft gekregen, kan er weer ruimte zijn voor andere behoeften. Seksuele verlangens kunnen weer een belangrijke plaats in gaan nemen, bij jou en/of bij je eventuele partner. Soms is het lastig accepteren dat je seksleven veranderd is door de ziekte.
Seksualiteit hangt nauw samen met emotie. Wanneer je (weer) seksueel actief bent, kun je overvallen worden door nieuwe, onbekende gevoelens. Het kan zijn dat voor jou intimiteit nu veel meer gericht is op warmte en geborgenheid en minder op seksuele opwinding en het bereiken van een climax.
Je hebt tijd nodig om te wennen aan alles wat anders is, waaronder je lichaam. Ook je partner heeft hiervoor tijd nodig. Geef jezelf de tijd om je eigen lijf opnieuw te leren kennen en laat je partner ook je lichaam opnieuw verkennen. Het kan ook zijn dat jullie allebei bang zijn elkaar te kwetsen of af te wijzen. Als er lichamelijke veranderingen zijn (rode huid, infuuspomp etc) kunnen schaamte en angst ook behoorlijk in de weg zitten. En natuurlijk kan het zo zijn dat de een veel meer behoefte heeft aan intimiteit en seks dan de ander.
Probeer met elkaar te praten, hoe lastig dat ook is. Het helpt als je elkaar vertelt wat je mist, waar je onzeker over bent en waar je behoefte aan hebt. Focus niet op wat niet kan of niet lukt, dat veroorzaakt alleen maar stress. Geniet van elkaar en van de intimiteit die er is.
Zorgen de seksuele problemen ervoor dat je relatie onder druk komt te staan? Dan kan het helpen om eens te praten met een deskundige op het gebied van relaties of seksualiteit.
Heb je geen (vaste) partner, dan is het moeilijk om je gevoelens, intimiteit en warmte te delen. Je moet er meer moeite voor doen om je verlangens te vervullen. Misschien kan seks met je zelf wel prettig zijn, maar mis je toch een partner. Seksuele problemen kunnen dan nog meer belastend voelen, omdat het vaak moeilijk is om hierover met iemand te praten. Ook dan kan de hulp van een deskundige een steuntje in de rug zijn.
Begin je een nieuwe (seksuele) relatie, dan voel je je misschien erg onzeker. Veranderingen in je uiterlijk maken je kwetsbaar, waardoor je het lastig vindt om nieuwe contacten aan te gaan. Ook als de veranderingen niet meteen zichtbaar zijn, kan de ziekte een struikelblok zijn. Want wanneer vertel je aan iemand dat je pulmonale hypertensie hebt? Maak duidelijk dat je het rustig aan wilt doen en probeer daarbij te benoemen wat je meemaakt en wat dit voor effect heeft op seksueel gebied. Als de vertrouwdheid tussen jou en je nieuwe partner toeneemt, zal het steeds makkelijker worden om over seksualiteit te praten.
Minder zin in seks
Het meest voorkomende seksuele probleem is de verminderde zin in seks zowel bij mannen als bij vrouwen. Dit kan verschillende oorzaken hebben:
Een behandeling voor pulmonale hypertensie kan invloed hebben op je uiterlijk. Medicijngebruik kan zorgen voor een rode huid, een operatie kan littekens veroorzaken, medicatie via het infuus is zichtbaar. Hierdoor kun je je minder aantrekkelijk voelen. Gevoelens van schaamte of minderwaardigheid verminderen de zin in seks.
– Wat kun je doen?
Het kan helpen om die plekken van je lichaam te verhullen waar je je onzeker over voelt en de delen van je lichaam die je mooi vindt juist te benadrukken.
Als je pulmonale hypertensie hebt krijg je vaak te maken met (extreme of chronische) vermoeidheid en kun je snel last hebben van hartkloppingen. Dit kan de zin in seks negatief beïnvloeden.
-Wat kun je doen?
Praat hierover met je partner en vrij bijvoorbeeld op een ander tijdstip dan je gewend was te doen. ’s Ochtends of na een middagslaapje ben je energieker en heb je misschien wel zin. Om hartkloppingen en benauwdheid te voorkomen of te beperken is een iets minder actieve houding een optie. Neem de tijd en overhaast niets.
Zin in seks komt voort uit het feit dat je seksueel geprikkeld bent. Als je ziek bent, heb je hier vaak wat minder aandacht voor. Je moet dan bewust en actief op zoek naar seksuele prikkels.
-Wat kun je doen?
Het kan soms heel eenvoudig zijn om seksueel geprikkeld te worden. Lees bijvoorbeeld (samen) een erotisch verhaal of kijk naar een film. Je kunt ook bewust terugdenken aan een seksueel contact waaraan je veel plezier hebt beleefd of over seks fantaseren. Besteed eens extra aandacht en tijd aan ander lichamelijk contact zoals strelen, geef elkaar een erotische massage of probeer een seksspeeltje (zoals een vibrator). Pas door te proberen kom je erachter wat voor jou (en je partner) werkt. Vind je het lastig om dit samen te doen, dan kun je het eerst ook zelf uitproberen. Wil je samen experimenteren begin er dan op een neutraal moment over, niet als je bezig bent met seksualiteit.
Het verwerken en accepteren dat je pulmonale hypertensie hebt kan zorgen voor relatieproblemen. Die uiten zich vaak ook in de seksuele relatie.
-Wat kun je doen?
Praten helpt. Soms heb je daarbij hulp nodig van een seksuoloog of relatietherapeut.
Andere seksuele problemen
Er kunnen ook andere seksuele problemen voor komen zoals moeite hebben met je opgewonden voelen, moeite met vochtig worden van de vagina, pijn bij penetratieseks, erectieproblemen, orgasmeproblemen en ontevreden zijn over seksualiteit in het algemeen. Dit komt vaak voor bij mensen met een chronische ziekte en is een gevolg van alle lichamelijke, psychische en sociale veranderingen (vb. relatie en werk). Het is normaal bij de situatie, maar kan wel vervelend zijn.
Sommige medicatie bij pulmonale hypertensie maakt het krijgen van een erectie of het vochtig worden van de vagina juist makkelijker. Dit zijn tadalafil en sildenafil (beiden PDE-5 remmers). Dat is dan een voordeel, maar de andere klachten kunnen nog steeds voorkomen.
Welke hulp past bij jou?
Heb je moeite om over seksualiteit te praten? Met je partner of met anderen? Dan kan het helpen om hulp te zoeken bij een professional of andere mensen met pulmonale hypertensie.
Iemand anders met pulmonale hypertensie weet wat het is en hoe het voelt om problemen te hebben met vrijen. Het uitwisselen van ervaringen kan, naast steun, ook veel praktische tips opleveren. Dit kan bijvoorbeeld via internet (besloten Facebook-groep) of bij bijeenkomsten (contactmiddagen en landelijke informatiedag).
Een medisch maatschappelijk werker kan je begeleiden tijdens je behandeling. Deze zogenaamde psychosociale begeleiding richt zich op het verwerken van je ziekte, angst of verdriet, zorgen over thuis, werk en hoe het verder moet. Een maatschappelijk werker helpt je bij het zoeken naar een nieuw evenwicht, waarbij er altijd een relatie is met je gezondheidssituatie. Dit kan hulp zijn bij emotionele problematiek, maar ook praktische hulp.
Een maatschappelijk werker vind je in het ziekenhuis, de geestelijke gezondheidszorg (GGZ) en vrijgevestigde praktijken. Vraag bij je huisarts of je PH team na waar je terecht kunt en bij je zorgverzekeraar welke kosten je vergoed krijgt.
Wanneer je als gevolg van pulmonale hypertensie seksuele problemen hebt, kan een gespecialiseerde seksuoloog (geregistreerd bij de Nederlandse Vereniging voor Seksuologie) je ondersteunen. Het meest voorkomende probleem is een verminderd seksueel verlangen, maar met andere problemen of vragen kun je ook zeker terecht. Je kunt met de seksuoloog hierover praten, eventueel samen met je partner. De seksuoloog kijkt niet alleen naar seksuele factoren, maar ook naar psychologische, lichamelijke en relationele factoren die van invloed kunnen zijn. Je krijgt voorlichting en advies en wordt begeleid bij obstakels waar je (samen) tegen aanloopt. Soms krijg je ook oefeningen mee voor thuis.
Om naar een seksuoloog te gaan heb je een verwijzing nodig van je huisarts (seksuoloog buiten het ziekenhuis) of van je behandelend PH arts (seksuoloog binnen het ziekenhuis). De behandeling in het ziekenhuis wordt vergoed onder medische zorg. Buiten het ziekenhuis wordt seksuologische behandeling niet altijd vergoed. Je kunt aan je behandelaar vragen waar je terecht kunt of kijken op www.nvvs.info voor seksuologen in de buurt.
Meer informatie over dit onderwerp:
