Verschillende PH expertisecentra doen mee aan internationale studies naar nieuwe medicijnen. In diverse landen wordt tegelijkertijd aan dezelfde studie meegedaan. Niet iedereen kan meedoen aan een onderzoek, dat hangt af van verschillende factoren. Dit kan bijvoorbeeld gaan om welke PH je hebt, hoeveel meter je kunt afleggen tijdens de 6 minuten wandeltest en hoe ernstig de PH is.
Een arts kan je benaderen of je aan een studie wil meedoen, of je leest zelf een oproep. Wanneer je in aanmerking komt voor een onderzoek naar nieuwe medicijnen wordt de volgende aanpak gevolgd:
De behandelend arts geeft in een gesprek uitleg over het onderzoek en je krijgt meer informatie op papier mee. Voor- en nadelen worden op een rij gezet. Verder krijg je bedenktijd, zodat je de keuze om wel of niet mee te doen aan een onderzoek samen met familie of vrienden kunt bespreken. De behandelend arts heeft geen persoonlijk voordeel van jouw deelname aan onderzoek. Jouw keuze (wel of niet deelnemen aan een onderzoek) heeft dus geen invloed op de behandelrelatie met jouw arts.
Je geeft schriftelijk toestemming door een zogenaamde consent-verklaring te ondertekenen.
Tijdens de onderzoeksperiode worden er regelmatig verschillende comtroles gedaan en metingen vastgelegd (zoals bijvoorbeeld bloedwaarden, zes minuten wandeltest, gewicht, enzovoorts). De researchverpleegkundige speelt bij deze controles een grote rol. Je maakt al tijdens de eerste dag van de studie kennis met hem of haar. De researchverpleegkundige heeft ook een belangrijke rol bij de beantwoording van vragen over de studie.
Fases van klinisch onderzoek
Bij fase I-studies gaat het om vragen als:
- Hoe moet een nieuw medicijn worden toegediend (via de mond, injecties in het bloed, of injecties onder de huid).
- Hoe vaak moet het nieuwe medicijn worden gegeven?
- Wat is de veilige dosering van het medicijn?
Aan een fase I-onderzoek doet een klein aantal patiënten mee.
In een fase 2-studie staat de werkzaamheid van het medicijn centraal en daarnaast wordt er verder onderzoek gedaan naar de veiligheid.
In deze fase wordt het effect van het middel bepaald bij de behandeling van patiënten, die lijden aan de aandoening waarvoor het medicijn wordt ontwikkeld. Ook nu weer wordt de veiligheid van het middel zorgvuldig bewaakt door bijvoorbeeld regelmatig bloeddruk, hartfunctie en bloed te controleren. In deze fase wordt ook gekeken naar de effectiviteit van het geneesmiddel op de aandoening van de patiënt, en met name naar de dosering, waarbij een optimaal effect wordt bereikt, met zo weinig mogelijk bijwerkingen.
Deze onderzoeksfase duurt ongeveer twee jaar en bevat zo’n 100 a 200 patiënten.
In fase III worden veel grotere aantallen patiënten met het nieuwe medicijn behandeld. Het is een groot onderzoek met honderden deelnemers. De trial wordt in verschillende ziekenhuizen uitgevoerd en ook in meerdere landen. Het duurt een aantal jaren voordat de resultaten bekend zijn.
Het nieuwe middel wordt vergeleken met de beste behandeling die op dat moment beschikbaar is. Meestal betekent dat bij PH dat er twee studiegroepen zijn: 1 groep krijgt de bestaande standaardbehandeling met placebo (nepmiddel) en de andere groep krijgt de standaardbehandeling met het nieuwe medicijn.
Loting bepaalt of patiënten die aan deze onderzoeken deelnemen het studiemedicament krijgen. Zo kan aan het einde van de studie met zekerheid vastgesteld worden welke behandeling beter is. Zelf weet je vaak niet of je de huidige of je huidige met de nieuwe behandeling krijgt. Meestal weet de arts dit ook niet. Het onderzoek is dan ‘dubbelblind’.
Omdat grotere groepen patiënten worden behandeld is het ook mogelijk bijwerkingen “eruit te halen”, die maar heel weinig voorkomen. Met de afronding van fase III onderzoek, is het dossier, dat wordt ingediend bij de registratie-authoriteiten in de landen waar het middel op de markt gaat komen, voltooid.
Na ongeveer 10 jaar onderzoek kan een geneesmiddel op de markt worden gebracht. Vanaf dan starten de fase IV studies. Deze studies dienen om de veiligheid en het effect van het geneesmiddel te blijven testen op grote schaal en op lange termijn. Men kan ook een fase IV studie doen om te kijken of het product ook voor andere toepassingen gegeven kan worden.
Hierbij actuele lijsten met klinische studies in verschillende expertisecentra:
Klinisch onderzoek waar nog deelnemers voor worden gezocht:
Fase 3 studie naar de effectiviteit en veiligheid van seralutinib bij volwassenen met pulmonale arteriële hypertensie (PAH).
Een fase 3 onderzoek is een groot onderzoek met honderden deelnemers. De trial wordt in verschillende ziekenhuizen uitgevoerd en ook in meerdere landen. Het duurt een aantal jaren voordat de resultaten bekend zijn.
Bij fase 3-onderzoek is er een loting. Je komt in de groep deelnemers die de nieuwe behandeling krijgt, of in de groep die een placebo (nepmiddel) krijgt. Het hangt van het toeval af in welke groep je terechtkomt. Jij en de behandelend arts kunnen hier geen invloed op uitoefenen.
Seralutinib is een fijn droog poeder dat geïnhaleerd kan worden met een klein draagbaar apparaat. Het medicijn komt direct in de longen, waar het zijn werk moet doen.
Dit onderzoek wordt uitgevoerd om de effectiviteit en veiligheid van geïnhaleerde seralutinib te onderzoeken. Het wordt gegeven naast de PAH medicatie die al wordt gebruikt door de deelnemers.
Deelnemende centra in Nederland:
- Erasmus MC, Karin Boomars
- Amsterdam UMC, Anton Vonk Noordegraaf
Meer informatie:
https://stichtingpulmonalehypertensie.nl/algemeen/fase-3-onderzoek-met-seralutinib-van-start/
Fase 3 studie naar de effectiviteit en veiligheid van ralinepag bij volwassenen met pulmonale arteriële hypertensie (PAH).
Een fase 3 onderzoek is een groot onderzoek met honderden deelnemers. De trial wordt in verschillende ziekenhuizen uitgevoerd en ook in meerdere landen. Het duurt een aantal jaren voordat de resultaten bekend zijn.
Bij fase 3-onderzoek is er een loting. Je komt in de groep deelnemers die de nieuwe behandeling krijgt, of in de groep die een placebo (nepmiddel) krijgt. Het hangt van het toeval af in welke groep je terechtkomt. Jij en de behandelend arts kunnen hier geen invloed op uitoefenen.
Ralinepag is een prostacycline receptor agonist in tabletvorm. Het is te vergelijken met prostacyclines, maar deze kunnen alleen per infuus worden toegediend.
Dit onderzoek wordt uitgevoerd om de effectiviteit en veiligheid van ralinepag te onderzoeken. Het wordt gegeven naast de PAH medicatie die al wordt gebruikt door de deelnemers.
Deelnemend centrum in Nederland:
- Amsterdam UMC, Prof.dr. Anton Vonk Noordegraaf
Meer informatie:
Verlengde fase 3 studie. Bij deze verlenging worden patiënten die hebben deelgenomen aan de ADVANCE 301 studie voor langere tijd gevolgd. Dit is om de veiligheid en bijwerkingen van ralinepag bij langdurig gebruik te kunnen beoordelen. Het wordt gegeven naast de PAH medicatie die al wordt gebruikt door de deelnemers.
Ralinepag is een prostacycline receptor agonist in tabletvorm. Het is te vergelijken met prostacyclines, maar deze kunnen alleen per infuus worden toegediend.
Deelnemend centrum in Nederland:
- Amsterdam UMC, Prof. Dr. Anton Vonk Noordegraaf
Meer informatie:
In dit fase 3 onderzoek probeert men meer te weten te komen over de effectiviteit en veiligheid van sotatercept bij volwassenen bij wie de diagnose PAH kort geleden is gesteld. Helaas is deze studie niet toegankelijk voor mensen met portopulmonale hypertensie (PAH door leveraandoeningen), PAH bij HIV en PVOD (PH waarbij ook de kleinste vaatjes in de longen, de haarvaten, betrokken zijn).
Een fase 3 onderzoek is een groot onderzoek met honderden deelnemers. De trial wordt in verschillende ziekenhuizen uitgevoerd en ook in meerdere landen. Het duurt een aantal jaren voordat de resultaten bekend zijn.
Bij fase 3-onderzoek is er een loting. Je komt in de groep deelnemers die de nieuwe behandeling krijgt, of in de groep die een placebo (nepmiddel) krijgt. Het hangt van het toeval af in welke groep je terechtkomt. Jij en de behandelend arts kunnen hier geen invloed op uitoefenen.
Er wordt onderzocht of het gebruik van sotatercept veilig is en kan helpen om de symptomen van PAH te verbeteren en de PAH langer stabiel te houden. Dit middel wordt 1 x per 3 weken onder de huid (subcutaan) geïnjecteerd. Het wordt gegeven naast de PAH medicatie die al wordt gebruikt door de deelnemers.
Deelnemende centra in Nederland:
- Amsterdam UMC, Prof. dr. Anton Vonk Noordegraaf
- Erasmus MC, Dr. Karin Boomars
- Radboud UMC, Dr. Madelon Vonk
Verlengde fase 3 studie. Bij deze verlenging worden patiënten die hebben deelgenomen aan de HYPERION studie (zie hierboven) voor langere tijd gevolgd. Dit is om de veiligheid en bijwerkingen van soatercept bij langdurig gebruik te kunnen beoordelen. Het wordt gegeven naast de PAH medicatie die al wordt gebruikt door de deelnemers.
Deelnemende centra in Nederland:
- Amsterdam UMC, Prof. dr. Anton Vonk Noordegraaf
- Erasmus MC, Dr. Karin Boomars
- Radboud UMC, Dr. Madelon Vonk
Meer informatie:
In deze studie wil men het effect van het maken van een gaatje in het tussenschot tussen de twee boezems van het hart (als overloopventiel) beoordelen. Dit zou namelijk moeten zorgen voor het ontlasten van de hartkamer bij PAH en PH met HFpEF.
Deze studie wordt uitgevoerd bij mensen met PAH (groep 1) en mensen met PH met HFpEF (groep 2, PH bij linkerhartaandoneingen). Bij HFpEF is er hartfalen door een verminderde ontspanning van de hartspier.
Deelnemende centra in Nederland:
- Antonius ziekenhuis Nieuwegein, Prof. Dr. Marco Post
- UMC Groningen, Dr. Elke Hoendermis
Dit is een Fase 2 studie om de werkzaamheid en veiligheid van sotatercept te onderzoeken bij volwassenen met een combinatie van PAH en PH bij linkertaandoeningen (door HFpEF; hartfalen door een verminderde ontspanning van de hartspier).
Fase 2 studie: Is onderzoek bij een kleine groep patiënten om de effectiviteit en de veiligheid van een middel te beoordelen. Bij dit fase 2-onderzoek is er een loting. Je komt in de groep deelnemers die de nieuwe behandeling krijgt, of in de groep die een placebo (nepmiddel) krijgt. Het hangt van het toeval af in welke groep je terechtkomt. Jij en de behandelend arts kunnen hier geen invloed op uitoefenen.
Sotatercept wordt 1 x per 3 weken onder de huid (subcutaan) geïnjecteerd.
Deelnemend centrum in Nederland:
- Antonius ziekenhuis Nieuwegein, Prof. Dr. Marco Post
Meer informatie:
https://www.mainlinehealth.org/research/clinical-trials/cadence
Deze Fase 1B-studie voor relaxine voor PH bij linkertaandoeningen (door HFpEF; hartfalen door een verminderde ontspanning van de hartspier)
Het is een onderzoek met een enkele dosis, zonder vergelijking met placebo (nepmiddel), om de veiligheid, verdraagbaarheid en effecten op de bloedstroom van toediening per infuus van relaxine te beoordelen.
Relaxine is bekend als een “zwangerschapshormoon”. Dit komt meer vrij tijdens de zwangerschap om het hart en vaatsysteem van de aanstaande moeder te helpen te voldoen aan de verhoogde vraag van de zich ontwikkelende foetus. Door deze eigenschappen biedt het een mogelijke therapeutische toepassing met voordelen voor hart- en vaatziekten.
Deelnemend centrum:
- UMC Groningen, Dr. Elke Hoendermis
Meer informatie:
Veiligheid en effectiviteit van bloedverdunners onderzoeken rondom de ballondilatatie (BPA) bij CTEPH (PH door bloedstolsels/bloedklonters).
In deze studie wordt de veiligheid en effectiviteit van DOACs* versus VKA’s gecontroleerd bij patiënten met CTEPH die een ballon pulmonalis angioplastiek (BPA*) ondergaan.
- DOAC’s zijn direct werkende bloedverdunners zoals apixaban, edoxaban en rivaroxaban.
- VKA’s zijn bloedverdunners zoals acenocoumarol en fenprocoumon, waarvoor je onder controle moet blijven bij de trombosedienst.
- BPA = dotterbehandeling
Deelnemende centra in Nederland:
- Antonius ziekenhuis Nieuwegein, Prof. Dr. Marco Post
- Amsterdam UMC, Prof. dr. Harm Jan Bogaard
Meer informatie:
Het belangrijkste doel van het onderzoek is aantonen dat BPA (dotterbehandeling) naast een veilige ook een effectieve behandeling voor verbetering van de kwaliteit van leven en een verbetering in het uithoudingsvermogen bij patiënten met chronische longembolieën zonder of met slechts milde pulmonale hypertensie.
BPA kan dan ook in de richtlijnen worden opgenomen en hopelijk komt er meer er meer “awareness” en aandacht voor deze patiënten groep.
Deelnemend centrum in Nederland:
- Amsterdam UMC, Prof. dr. Anton Vonk Noordegraaf
Meer informatie:
Dit onderzoek wordt gedaan om meer mensen op te sporen die een genmutatie hebben die tot PAH kan leiden. Dit om eerder PAH te kunnen vaststellen en eerder gestart kan worden met behandelen. Daarnaast moet dit leiden tot de ontwikkeling van strategieën om ziekteontwikkeling te voorkomen en succesvolle behandeling in de praktijk te brengen.
Deelnemend centrum in Nederland:
- Amsterdam UMC, Prof. dr. Harm Jan Bogaard
Meer informatie:
Her-evaluatie van patiënten met PAH met betrekking tot genetisch onderzoek.
Deelnemende centra in Nederland:
- Antonius ziekenhuis Nieuwegein, Prof. dr. Marco Post
- Amsterdam UMC, Prof. dr. Harm Jan Bogaard
o.a VALOR, FIONA & FUTURE
Werking en veiligheid van o.a. bosentan, macitentan tadalafil, ambrisentan en sotatercept bij kinderen met pulmonale hypertensie.
Deelnemend centrum in Nederland:
- UMC Groningen, Prof. Dr. Rolf Berger
Meer informatie:
- Sotatercept: https://onderzoekmetmensen.nl/nl/node/53701/pdf
- Bosentan: https://onderzoekmetmensen.nl/nl/node/36321/pdf
In deze fase 2 studie wordt gekeken of de dosering van sotatercept (1 keer per 3 weken een onderhuidse injectie) veilig kan worden aangepast.
Deelnemende centra in Nederland:
- Radboud UMC, Dr. Anthonie (Toon) Duijnhouwer
- Antonius ziekenhuis Nieuwegein, Prof. Dr. Marco Post
Lopend klinisch onderzoek, waarvoor geen deelnemers meer worden gezocht
In deze fase 3 studie wordt gekeken of een hoge dosis macitentan (75mg/dag) ervoor zorgt dat PAH (groep 1) langer stabiel blijft dan met de ‘normale’ dosis van macitentan (10mg/dag).
Een fase 3 onderzoek is een groot onderzoek met honderden deelnemers. De trial wordt in verschillende ziekenhuizen uitgevoerd en ook in meerdere landen. Het duurt een aantal jaren voordat de resultaten bekend zijn.
Bij fase 3-onderzoek is er een loting. Je komt in de groep deelnemers die de nieuwe behandeling krijgt, of in de groep die een placebo (nepmiddel) krijgt. Het hangt van het toeval af in welke groep je terechtkomt. Jij en de behandelend arts kunnen hier geen invloed op uitoefenen.
Deelnemende centra:
- Amsterdam UMC, Prof. dr. Anton Vonk Noordegraaf
- Erasmus MC, Dr. Karin Boomars
- Radboud UMC, Dr. Arie van Dijk
Meer informatie:
In deze fase 3 studie wordt gekeken of sotatercept (1x per 3 weken onderhuidse injectie) overlijden, transplantatie en/of ziekenhuisopname voorkomt bij PAH patiënten die maximale PH medicatie ontvangen en alsnog ernstige beperkingen in het uithoudingsvermogen hebben.
Een fase 3 onderzoek is een groot onderzoek met honderden deelnemers. De trial wordt in verschillende ziekenhuizen uitgevoerd en ook in meerdere landen. Het duurt een aantal jaren voordat de resultaten bekend zijn.
Bij fase 3-onderzoek is er een loting. Je komt in de groep deelnemers die de nieuwe behandeling krijgt, of in de groep die een placebo (nepmiddel) krijgt. Het hangt van het toeval af in welke groep je terechtkomt. Jij en de behandelend arts kunnen hier geen invloed op uitoefenen.
Deelnemend centrum in Nederland:
- Amsterdam UMC, Prof. dr. Anton Vonk Noordegraaf
Meer informatie:
https://onderzoekmetmensen.nl/nl/node/54241/pdf
Klinisch onderzoek dat in 2024/2025 van start zal gaan
Deze studie zal in 2025 van start gaan, meer informatie volgt.
In deze studie zal worden gekeken naar het effect van sotatercept (1x per 3 weken onderhuidse injectie) op de functie en het aanpassingsvermogen van het rechterhart.
Deelnemend centrum:
- Amsterdam UMC, Prof. dr. Harm Jan Bogaard
Dit onderzoek zal nog in 2024 van start gaan. Meer informatie volgt.
In de studie wordt gekeken of het geven van mosliciguat via een inhaler de vaatweerstand verlaagt en de kwaliteit van leven verbetert in patiënten met groep 3 PH bij interstitiële longziekten.
Deelnemend centrum:
- Amsterdam UMC, Dr. Esther Nossent
Het onderzoek zal nog in 2024 van start gaan.
Deze studie onderzoekt de effectiviteit en veiligheid van BPA (dotterbehandeling) versus operatie (PTE) bij patiënten met CTEPH, die voor beide behandelingen in aanmerking komen.
Deelnemende centra in Nederland:
- Antonius ziekenhuis Nieuwegein, Prof. Dr. Marco Post
- Amsterdam UMC, Prof. dr. Harm Jan Bogaard
Deze studie zal nog in 2024 van start gaan. Meer informatie volgt.
Dit onderzoek wordt gedaan om meer inzicht te verkrijgen in het ziekteverloop van patiënten met pulmonale hypertensie bij chronische longziekten (interstitiele longziekten en COPD).
Deelnemend centrum in Nederland:
- Amsterdam UMC, Dr. Esther Nossent
Bron: Sectie pulmonale vaten van de NVALT (Nederlandse Vereniging voor Longartsen) en Landelijk Trial Register.
Uitleg lastige woorden:
- Klik hier voor de uitleg over de verschillende soorten pulmonale hypertensie
- HIV = Human Immunodeficiency Virus
- HFpEF = hartfalen door een verminderde ontspanning van de hartspier
- PAH = Pulmonale Arteriële Hypertensie
- PVOD = Pulmonary Veno-occlusive Disease, hierbij zijn ook de allerkleinste bloedvaten in de longen, de haarvaten, betrokken.
Contactpersonen per expertisecentrum:
PH volwassenen:
- Amsterdam UMC, Dr. Esther Nossent
- St. Antonius ziekenhuis, Nieuwegein, Prof. dr. Marco Post
- Erasmus MC, Rotterdam, Dr. Karin Boomars
- UMCG Groningen, Dr. Elke Hoendermis
- Radboud UMC Nijmegen, Dr. Jolanda van Haren
Kinderen met PH :
- UMCG Groningen, Prof. dr. Rolf Berger